خانوار کوچکترین واحد اجتماعی است و از این جهت که اعضای یک خانوار لزوما با یکدیگر نسبت خویشاوندی ندارند از خانواده متمایز می­شود. در معیار بین­المللی خانوار شامل افرادی است که در امرار معاش و خوراک اصلی روزانه شریک و سهیم هستند. جمعیت­شناسان و صاحب­نظران علوم اجتماعی در تعریف خانوار می­گویند: "خانوار یک واحد اجتماعی است با ویژگی­های اجتماعی و اقتصادی معینی، مرکب از افرادی که در یک کانون زندگی می­کنند (وحدت زندگی)، زیر یک سقف می­خوابند (وحدت محل سکونت)، هم خرج هستند (وحدت بودجه) و دور یک میز یا سفره غذا می­خورند (هم سفرگی.

براساس تعریف سازمان ملل"مفهوم خانوار براساس ترتیباتی است اشخاص به طور فردی یا گروهی اتخاذ کرده­اند تا غذا و سایر نیازهای زندگی خود را تامین نمایند. خانوار ممکن است:

الف- خانوار یک نفره باشد. یعنی عبارت ازیک نفرکه خودش غذا و سایر نیازهای زندگی خود را بدون شرکت هیچ فرد دیگر فراهم می­کند.

ب- خانوار چند نفره باشد، یعنی عده­ای مرکب از دو نفر یا بیشتر با هم غذا و سایر نیازهای زندگی خود را تامین می­نمایند. اشخاص عضو گروه ممکن است درآمدهایشان را بین خود تقسیم کند و بودجه مشترکی در حدی بزرگتر یا کوچکتر داشته باشند. این افراد ممکن است دارای رابطه خویشاوندی باشند یا نباشند و یا مخلوطی از خویشاوند و غیرخویشاوند باشند." (توصیه­های سازمان ملل برای سرشماری­های نفوس و مسکن، 2010)

مرکز آمار ایران در تعریف خانوار می­نویسد: 

   " خانوارمعمولی از چند نفر تشكیل می‌شود كه با هم در یك اقامتگاه زندگی می‌كنند، با یكدیگر هم خرج هستند و معمولاً با هم غذا می‌خورند. در مواردی خانوار معمولی می­تواند یك نفره باشد. "

مطالعه آمار و ارقام حاكی از آن است كه تحولات عمده ای در ساختار خانوار ایران بوجود آمده است. افزایش تعداد جمعیت جوان منجر به افزایش تعداد ازدواج ها و در نتیجه تشکیل خانواده­های نوپا و مستقل هسته­ای شده، در نتیجه بعد و رشد خانوار را تحت تاثیر قرار داده است. در دهه اخیر با شکسته شدن خانوارها، کوچکتر شدن بعد خانوار و در نتیجه روند افزایشی رشد خانوارها مشاهده می­شود.